خِرَگَوران ناحیه ای نو یافته در شرق مازندران

منطقه ی دیرسال شرق مازندران با گواه روشن غارهای هوتو وکمربند، موید آن است که انسان متفکر دوره ی نئاندرتال در این ناحیه می زیسته است و نشانه های خود را در بسیاری از غارهای شناخته شده ی موجود، برجای گذاشته است. همچنین تپه ی باستانی گوهرتپه با پنج هزار سال قدمت و آثار کاوش شده، ضرورت زندگی جمعی و تکامل زیستی را به اثبات می رساند. از دیگر آثار مشهور و ذکر شده در اسناد مکتوب، باید از آتشکده ی کوسان یاد نمود که در بخش جنوب غربی روستای کوسان واقع بوده و در دوره ی ساسانیان از مراکز دینی مازندران محسوب می شده است. حضور و سکونت شاهپور، برادرزاده ی انوشیروان و فرزندش باو در این آتشکده موید آن است که مکان مزبور از اهمیت خاصی برخوردار بوده و جمعیتی درخور داشته است.
حضور گورستان های فراوان مربوط به دوره زرتشتیان و آثار مربوط به قلعه های عصر ساسانی از دیگرنشانه هایی ا ست تا باستان شناسان مبرز را به خود جلب نموده و غبار شناخت ما را از تاریخ و فرهنگ عصر ساسانی در مازندران بزداید.
اهمیت آتشکده ی کوسان و حضور بزرگان دینی و دیگر اهالی موجب شد تا این ناحیه، خرگوران نامیده شود. این مکان که به گستردگی روستای فعلی شهیدآباد و منطقه ی موسوم به پلنگ خیل می باشد، با آثار تاریخی پیش از اسلام مانند پل سنگی، چندین گورستان و آثاری از عصر صفوی مانند آب انبار و مسیر آب رسانی بدون نظارت رها شده است.
پیش از این پژوهشگران نام خرگوران را به شهر بهشهر اطلاق می نمودند که هیچ سند تاریخی ندارد و علت نامگذاری را حضور گورخر در منطقه دانسته اند که به اثبات نرسیده است. این ناحیه به علت حضور اکابر دینی، خِرَگَوران به معنای جایگاه بزرگان زرتشتی نامیده شده است.
بی شک سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور باید با توجه تام به این منطقه که آثار تمام تاریخ را در خود جای دارد، از میراث و فرهنگ ایران زمین صیانت کند و متخصصین مجربی را در این ناحیه بکار گیرد و از خطرات ناشی از حفاری غیرمجاز و دست اندازی غیرمسئولانه جلوگیری نماید.

محمد عظیمی
مدیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی هوتو
27/11/1386

میراث فرهنگی خود را حمایت کنیم

هویت واقعی ما، برخاسته از آیین ها و فرهنگی ست که با تلاش مفاخر گرانقدر ایران زمین به نسل حاضر رسیده است و وظیفه ی هر انسان زاده شده در این آب و خاک، حمایت و صیانت از تفکر ریشه دار و دیرپای سرزمین خود است. بی شک با حذف تاریخ، ادبیات، هنر و فرهنگ، آدمی مولودی بی ریشه و سرگردان است که زمین را آواره می پیماید و سرزمینی نیست که به جستجوی تاریخ برگذشته و معرفی شایستگان سرزمین خود نباشد.
در تاریخ 22 آبان ماه سال جاری شبکه ی دوم سیمای جمهوری اسلامی با پخش فیلمی با عنوان - نیما یوشیج – به نویسندگی و کارگردانی نادر کجوری، زندگی پدر شعر نو ایران را به شکلی غیرواقعی و پر از اشتباهات فاحش پخش نمود. نبود کارشناسان مطلع در گروه فرهنگ و ادب شبکه دوم سیما موجب شده است تا با صرف هزینه ای عبث، فیلمی مجعول و بی توجه به اسناد، آثار و کتب موجود از نیما ساخته شود. نام نیما یوشیج به عنوان شاعری نوآور و افتخار شعر و ادبیات ایران، در لیست مشاهیر جهان ثبت شده است و اجازه ی ساخت فیلمی در معرفی شخصیت ادبی و زندگی نیما باید به شایستگی توسط متخصصین حوزه ی نیما شناسی انجام پذیرد که متاسفانه فیلم اخیر هیچ نشانه ای از زندگی نیما را به نمایش نگذاشته است.
انجمن دوستداران میراث فرهنگی هوتو اعتراض خود را نسبت به ساخت و پخش این فیلم نادرست اعلام داشته و خواستار حذف این فیلم از شناسنامه ی ساخت فیلم های سیمای جمهوری اسلامی و تاریخ سینمای ایران می باشد.

انجمن دوستداران میراث فرهنگی هوتو
آبان ماه 1386

نصب تیر برق بر قلب دیوار عصر صفوی

اداره برق شهرستان بهشهر در پی گودبرداری جهت نصب تیر برق در ابتدای خیابان شهید جناب زاده، به دیواره و مسیر انتقال آب عصر صفوی برخورد نمودند. محمد عظیمی، مدیر انجمن دوستداران میراث فرهنگی هوتو ضمن بازدید از مکان مزبور و درخواست از سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان مازندران اعلام نمود که تماس های مکرر با مسئولین اداره برق بهشهر مبنی بر توقف عملیات کاشت تیر برق و بررسی توسط کارشناسان میراث فرهنگی به نتیجه نرسیده است. متاسفانه اداره برق این شهرستان بدون توجه به اهمیت آثار و ضرورت بررسی، با کاشت تیر برق به تخریب آثار تاریخی کمک می نماید.
سازمان برق منطقه ای استان مازندران باید با تدوین دستورالعمل، مدیران شهرستان ها را موظف نمایند تا در صورت مواجهه با آثار تاریخی و مواد فرهنگی، مراتب را سریعاً جهت کارشناسی به سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان اعلام نمایند و تا پایان نتیجه، از تخریب آثار تاریخی جلوگیری نمایند.

انجمن دوستداران میراث فرهنگی هوتو
مهر ماه هشتاد و شش

یادمان بهجت الزمان اسفندیاری

خانه ی نیما یوشیج در روستای یوش، در روز پنجشنبه هفده خرداد ماه، میزبان جمع دوستداران نیما و حرمت گذاران خواهر ارجمندش، بهجت الزمان اسفندیاری خواهد بود. در این مراسم که با حضور شاعران، هنرمندان و اهالی روستای یوش برگزار می شود، ضمن نقل خاطراتی از خواهر نیما، خوانش شعر و اجرای موسیقی، فیلم مستندی از زندگی بهجت الزمان اسفندیاری به نمایش گذاشته خواهد شد. انجمن دوستداران میراث فرهنگی هوتو از مردم با فرهنگ سراسر کشور جهت حضور در این مراسم دعوت به عمل می آورد.

ستاد برگزاری مراسم
انجمن دوستداران میراث فرهنگی هوتو

(هوالحی)

من دلم سخت گرفته است از اين

ميهمان خانه يِ مهمان كُشِ روزش تاريك

كه به جان هم، نشناخته انداخته است.

چند تن خواب آلود

چند تن ناهموار

چند تن ناهشيار

روز پنجشنبه، یوش به استقبال مسافری رفت که برای همیشه در آنجا خواهد ماند. بهجت الزمان، کوچکترین خواهر نیما یوشیج، جهان را وداع گفت و در کنار برادر آرام گرفت.

حالا نیما میزبان خواهرش بهجت الزمان است و پس از چهل و هشت سال دوری، در خانه ی اجدادی خویش آرمیده اند. تلاش دوستداران نیما یوشیج و همراهی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور سبب شد تا آخرین وصیت او جامه ی عمل بپوشد و پس از 92 سال زندگی، با حضور صمیمانه ی اهالی شعر و فرهنگ استان ماندران و اهالی مهربان روستای یوش با شکوهی فراوان به خاک سپرده شود. انجمن دوستداران میراث فرهنگی هوتو از تلاش، همکاری و همراهی تمامی مسئولین، شاعران، هنرمندان و دوستانی که در برگزاری مراسم همت نموده اند، سپاسگزاری می نماید.

ستاد برگزاری مراسم

(انجمن دوستداران میراث فرهنگی هوتو)

درگذشت خواهر نیما یوشیج

(هوالحی)

تو نمی دانی غریوِ یک عظمت
وقتی که در شکنجه ی یک شکست نمی نالد
چه کوهی ست!
تو نمی دانی مٌردن
وقتی که انسان مرگ را شکست داده است
چه زنده گی ست!

بهجت الزمان اسفندیاری آخرین فرزند ابراهیم خان اعظام السلطنه و خواهر نیما یوشیج، پدر شعر نوین ایران، در گوشه ی تنهایی و عزلت درگذشت. زنی که مردانه پای در رکاب زندگی گذاشت و در برابر مصائب روزگار، سر خم نکرد. او در اوان زندگی از طریق برادرش نیما با عارف قزوینی و میرزاده عشقی آشنا شد و در جوانی با دکتر تقی ارانی از رهبران موسوم به پنجاه و سه نفر ارتباط داشت. حاصل ازدواج او با دکتر جلال افشار، فرزندی به نام طغرل بود که از منتقدین سینما در دهه سی می باشد. طغرل که دانشجوی رشته حقوق بود، در دریای بابلسر غرق شد. بهجت الزمان در سال های اخیر به علت تنهایی، به آسایشگاه سالمندان کهریزک سپرده شد و او غریبانه در میان جمع همسالانش، روزگارش را گذراند. ساخت فیلم مستندی از زندگی او با عنوان – باد و فانوس – و حضور در مراسم چهل و پنجمین سال خاموشی نیما در شهرستان نور، فرصتی بود تا او ضمن بیان خاطرات خود، آرزوی دیدار با همولایتی هایش را برآورده سازد. بهجت الزمان اسفندیاری در اثر کهولت سن و بروز بیماری در هشتم خرداد ماه درگذشت. آیین خاکسپاری او در خانه پدری اش واقع در روستای یوش برگزار می شود. روانش شاد باد.

ستاد بزرگداشت مراسم
انجمن دوستداران میراث فرهنگی هوتو

محوطه های تاریخی شرق مازندران در شرایط بحرانی قرار دارند

انجمن دوستداران میراث فرهنگی هوتو به مناسبت روز ملی بناها و محوطه های تاریخی، آثار تاریخی شهرستان بهشهر را در معرض خطر اعلام می نماید.
شهرستان بهشهر با توجه به تنوع آثار تاریخی و شناخت جامعه ی باستان شناسی جهان از اماکن مزبور، از شرایط نگهداری ابتدایی هم برخوردار نیست و متاسفانه سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشکری کشور توجه لازم را نسبت به این اماکن ندارد. غار هوتو و کمربند به عنوان یکی از مادر مکان ها ی مهم در جهان، قریب به 50 سال است که رها شده و با توجه به اینکه در سال 1383 سازمان میراث فرهنگی مازندران در جهت ایجاد غار موزه در این مکان، شروع به اطلاع رسانی نموده و دفتری با عنوان پایگاه پژوهشی غارهای باستانی مازندران در این شهرستان مستقر شده بود، اما هیچ اقدام عملی در این مورد انجام نشده و حتی در اثر عدم کنترل و حفاظت از این غارها، ما شاهد حفاری های غیرمجاز در این مکان بوده و انجمن دوستداران میراث فرهنگی هوتو طی مکاتباتی با سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران، خواستار توجه و رسیدگی به شرایط بد این محوطه ی مهم تاریخی شده بود.
پایگاه گوهرتپه نیز با توجه به حفاری و پژوهش های ارزشمند توانسته است به عنوان یکی از نشانه های اولیه ی تمدن و شهرنشینی در میان کشورهای حاشیه ی دریای مازندران مطرح شده و نیازمند حمایت جدی ریاست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور و تمامی دوستداران فرهنگ و تاریخ ایران زمین می باشد. این مکان ارزشمند نیازمند تعیین حریم و آزادسازی محوطه ی باستانی بوده و انجام فعالیت های کشاورزی و باغداری، مواد فرهنگی بسیاری را در این محوطه تخریب نموده است.
عباس آباد بهشهر با داشتن استخر و بنایی چهارطاقی در میان آب، دو برج آجری و سد ساخته شده در عهد صفوی و پوشش جنگلی، توانسته است بسیاری از مسافران و شهروندان منطقه را به خود جلب می نماید و با توجه به جاذبه ی بی بدیل خود می تواند به عنوان قطب گردشگری و شناسنامه معماری عهد صفوی در شمال کشور، پذیرای گردشگران سراسر جهان باشد و در فهرست آثار سازمان یونسکو به ثبت رسد. متاسفانه در سال های اخیر این مکان مورد بی مهری قرار گرفته و با توجه به سطح نازل علمی مسئول این پایگاه و نتایج غیر کارشناسانه، بسیاری از مواد فرهنگی مکشوفه در عباس آباد مورد استحاله قرار گرفته و عدم نظارت دقیق پژوهشکده باستان شناسی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور بر عملکرد این پایگاه موجب شده است تا با انبوهی از گزارشات نادرست و متناقض مواجه شویم. تاج سد با توجه به قدمت کهنسال خود و شرایط زمانی ساخت آن، تبدیل به مسیری جهت عبور و مرور وسایط نقلیه شده و با توجه به ترک و نشست بخش هایی از این دیواره، هیچگونه اقدامی در جهت جلوگیری از این عمل که خطری جدی برای این مکان محسوب می شود، انجام نشده است.
در حوزه گردشگری با توجه به نیاز مجموعه، متاسفانه هیچ اقدامی در جهت ساخت و ساز اماکن ضروری انجام نشده و تقاضای بسیاری از سرمایه گذاران بومی مسکوت مانده است. نبود امکانات اولیه و کمبود سرویس بهداشتی مورد نیاز مسافرین از معضلات جدی عباس آباد می باشد و اقدامات ناقص اخیر، پاسخگوی نیاز فراوان مردم منطقه هم نمی باشد. آلودگی صوتی، نبود روشنایی مناسب، خرابی جاده ی سنگفرش، بی توجهی به بافت تاریخی در ایجاد پیاده روها و غرقاب شدن بخشی از این مسیر به دلیل نبود کارشناسی در بررسی زیرساخت محوطه و حیف و میل بودجه ی تخصیصی و دهها نمونه ی قابل ذکر در منطقه موجب شده است تا این مکان به بهره برداری شایسته نرسیده و از حضور مداوم گردشگر غیر بومی محروم بماند. انجمن دوستداران میراث فرهنگی هوتو در جهت حمایت و حراست از میراث فرهنگی منطقه، با درخواست حفاظت از غار هوتو و کمربند با ایجاد غار موزه هوتو، تعیین حریم گوهرتپه و انتخاب مدیریتی کارشناس، متخصص، متعهد و صفویه شناس از جناب آقای رحیم مشائی معاونت محترم ریاست جمهوری و ریاست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کشور، جناب آقای دکتر طه هاشمی ریاست پژوهشگاه، پژوهشکده باستان شناسی کشور، جناب آقای دکتر عباس پور ریاست سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مازندران و جناب آقای مهندس شفقت استاندار گرانقدر مازندران خواستار اقدام فوری و جدی در جهت جلوگیری از تخریب آثار باستانی این شهرستان می باشد و شهرستان بهشهر شایستگی آن را دارد تا با مدیریتی کارآمد، همتای پایتخت فرهنگی جهان اسلام، پذیرای گردشگران بین المللی باشد.

فروردین 1386
انجمن دوستداران میراث فرهنگی هوتو

ثبت نام براي تور گردشگری بهشهر

به مناسبت پنجم مهرماه، روز جهاني گردشگري همايشي با عنوان جايگاه گردشگري در شرق مازندرانبه وسيله سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري مازندران و انجمن دوستداران ميراث فرهنگي برگزار مي شود. در اين همايش آثار هنرمندان شرق مازندران، صنايع دستي و سفالگري به نمايش گذاشته مي شود. علاوه بر مراسم فوق، در روزهاي ششم، هفتم و هشتم مهرماه تور گردشگري شرق مازندران به وسيله انجمن دوستداران ميراث فرهنگي هوتو انجام مي شود.

تور گردشگري روز ششم مهر شامل بازديد از غارهاي هوتو و كمربند، محوطه ي باستاني گوهرتپه، كاخ چشمه عمارت و محوطه ي باستاني عباس آباد خواهد بود. تور گردشگري روز هفتم مهر، بازديد از تالاب بين المللي ميان كاله خواهد بود.

تور گردشگري روز هشتم مهر نيز شامل بازديد از گورستان تاريخي سفيدجاه هزارجريب و بازديد از ويژگي هاي طبيعي منطقه ي توسكاچشمه مي باشد. در بازديد از اين اماكن، كارشناسان مربوط گزارش خود را به بازديدكنندگان ارائه خواهند داد.

علاقه مندان به شركت در اين تور، جهت ثبت نام بايد به دفتر انجمن دوستداران ميراث فرهنگي هوتو واقع در اداره فرهنگ و ارشاد اسلامي شهرستان بهشهر (مقابل فرمانداري) مراجعه فرمايند.

مازندراني‌ها هفته جهانگردي را جشن مي‌گيرند

(معرفي برنامه هاي سازمان گردشگري و ميراث فرهنگي مازندران در هفته جهانگردي)

بر اساس اعلام سازمان گردشگي مازندران،نهم و دهم مهرماه، دانشگاه پرديس مازندران در بابلسر، ميزبان جاذبه‌هاي طبيعي و تاريخي مازندران است و روز دهم نيز سميناري با عنوان «نقش صنعت گردشگري در توسعه استان مازندران» برگزار مي‌شود.

بيش از 140 خلاصه مقاله به دبيرخانه سمينار ارسال شد كه قرار است از ميان آن ها 20 مقاله در يك كتاب چاپ و 10 مقاله نيز در روز سمينار ارائه شود.
هم چنين در نمايشگاهي كه با همكاري سازمان‌هاي ميراث فرهنگي و گردشگري، حفاظت از محيط زيست، صنايع دستي و بخش‌هاي فعال در عرصه گردشگري در همين دانشگاه برپا مي‌شود، بخش‌هاي مختلف به معرفي فعاليت‌هاي خود مي‌پردازند.
همزمان با اين سمينار در موزه شهرستان بابل، نمايشگاه تمبر برگزار مي‌شود كه كار مشترك سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري مازندران و اداره پست است.
و بالاخره اين که پنجم مهرماه انجمن دوستداران ميراث فرهنگي «هوتو»، بهشهري‌ها را ميهمان ميراث معنوي و جاذبه‌هاي مازندران مي‌كند.

کشتی

دريا هرگز به انتظار ما نخواهد ماند

متاسفانه آنچه را كه از بيم اتفاقش بارها به مسئولين سازمان ميراث فرهنگي و گردشگري مازندران، خطرش را گوشزد كرده بوديم اتفاق افتاد و كشتي قديمي مكشوفه در ساحل درياي زاغمرز شهرستان بهشهر درهم شكست. اين كشتي كه در مهر ماه سال 1382 پس از سالها دفن در زير لايه هاي شن كشف شده بود توسط واحد باستان شناسي بررسي و بخش اعظم شنهاي آن تخليه شد. با آنكه سازمان ميراث فرهنگي قول داده بود تا با ايجاد ديواره ي موج شكن، از تخريب آن جلوگيري نمايد، متاسفانه هيچ اقدامي انجام نشد. اين كشتي چوبي بادباني كه 26 متر طول و 5/7 متر عرض دارد، در ماه قبل در اثر نفوذ آب دريا كاملاً از شن تخليه شده بود و شرايط انتقال را بطور طبيعي فراهم كرده بود.
با آنكه بر اساس نظر سرپرست پروژه ي اين كشتي، جناب آقاي سامان سورتيچي، احتمال قدمت اين كشتي به دوره صفوي باز مي گردد ولي مي توان به جرات گفت كه با توجه به وجود گمركخانه ي قره تپه در دوره ي قاجاريه و تخليه و بارگيري كشتي ها توسط قايق هاي كوچك در دهانه ي رودخانه ي مرتبط با دريا، مي توانستيم يكي از مظاهر جذب گردشگر را در بخش شرقي درياي مازندران فراهم آوريم. انجمن دوستداران ميراث فرهنگي هوتو ضمن اعتراض نسبت به سهل انگاري و تخريب اين كشتي، خواستار جمع آوري بقايا و در حد امكان مرمت اين كشتي مي باشد.

انجمن دوستداران ميراث فرهنگي هوتو- خرداد هشتاد و چهار

تجلیل از استاد علی مهدیان

يادمان مرحوم علي مهديان -شاعر برجسته بهشهري- به وسيله انجمن دوستداران ميراث فرهنگي هوتو در 5 اردیبهشت ماه برگزار مي شود. اين برنامه در سالن آمفي تئاتر اداره فرهنگ بهشهر انجام می شود. در اين مراسم شاعران و پژوهشگران استان هاي شمالي یاد و خاطره استاد مهديان را گرامی می دارند. کتاب های پديار،رودها و سرودها و صداي آشنا مجموعه اشعار زنده ياد مهديان است.

زن بهشهري با 70 نوع غذا، ترشي، مربا و چاشني، همايش «غذاهاي بومي» را كه به همت انجمن دوستداران ميراث فرهنگي هوتو و با شركت تعداد زيادي از زنان بهشهري

محمد عظيمي مسئول اين انجمن در گفت و گو با ميراث خبر، درباره اين همايش گفت: «اين همايش با هدف جمع آوري و ثبت غذاهاي بومي و محلي منطقه مازندران بر پا شده بود و در اين همايش يك روزه كه در دبيرستان دخترانه امام حسين (ع) برگزار شد، حدود دويست نفر از زنان بهشهري با انواع و اقسام غذاها شركت كرده بودند.
انجمن هوتو، مدتي پيش فراخوان مقاله اي براي اين همايش داده بود كه در پي اين فراخوان، حدود 85 مقاله درباره غذاهاي بومي به دبيرخانه همايش رسيده بود. علاوه بر مقالات، تعدادي از زنان شركت كننده با 70 نوع غذا، ترشي، مربا و چاشني در اين همايش شركت كرده بودند.
هيات داوراني متشكل از «زينب باباجاني» مدير واحد خواهران انجمن هوتو، «آسيه خواجوي» مدير دبيرستان امام حسين و دو تن از دبيران اين دبيرستان، غذاهاي ارايه شده را داوري مي كردند. به افرادي كه بهترين غذا را ارايه كرده بودند،‌ لوح تقديري اهدا شد.
منطقه مازندران غذاهاي محلي مختلفي دارد كه از آن ميان مي توان به خورش «ساك» (با اسفناج تهيه مي شود)، نان كلوا (با گردو تهيه مي شود)،‌ آش ارزن و ... اشاره كرد.
مقالات ارسالي به اين همايش پس از تدوين نهايي در كتابي منتشر مي شود. اين همايش با همكاري اداره آموزش و پرورش شهرستان بهشهر برگزار شده بود.
انجمن هوتو از ابتداي سال 83 فعاليت خود را در حوزه ميراث فرهنگي آغاز كرده است و 150 عضو دارد. بنا به گفته محمد عظيمي، دبير اين انجمن، اكثر اعضاي آن از افراد هيات علمي دانشگاه هاي مازندران هستند.
تعدادي از دانشجويان جامعه شناسي، مردم شناسي، كشاورزي و شيلات اين منطقه، با اين انجمن براي پروژه هاي تحقيقاتي منطقه همكاري مي كنند.

نخستين نمايشگاه غار موزه جهان در غار 12هزار ساله هوتو ساخته مي شود

نخستين نمايشگاه غار موزه جهان در غار 12 هزار ساله هوتو با همكاري ميراث فرهنگي استان مازندران و متخصصين فرانسوي و در صورت تصويب طرح اوليه، ساخته مي شود.
به گزارش «ميراث خبر»، غار هوتو كه قدمتش به شش هزار سال قبل از ميلاد بر مي گردد در حوالي شهرستان بهشهر واقع شده است. به دنبال كاوش در غارهاي هوتو و كمربند در سال 1951 از وجود انسان در عصر يخبندان در اين غارها خبر داده شد. باستان شناسان اخيراً آثاري از تمدن دوران آهن، برنز و تمدن دوران هاي «كالكولتيك» و «نئوليتيك سفال» در غار هوتو را كشف كرده اند.
سهيلا رجايي رئيس ميراث فرهنگي استان مازندران به «ميراث خبر» گفت: «براي احيا و انجام بررسي هاي لازم در غار هوتو خانم ماري شانتال سوتو متخصص غارموزه و مدير پارك موزه اركئودروم فرانسه، در بازديدي از غار هوتو طرح اوليه ارايه شده غارموزه را مورد بررسي قرار داد.»
وي در خصوص ويژگي هاي طرح اوليه گفت: « بر مبناي طرح اوليه، قرار است در زير غار، فضايي نمايشگاهي ساخته شود. در اين نمايشگاه ابزارهاي اوليه سنگي، دست افزارها و ديگر آثار كشف شده در كاوش هاي اين غار، در معرض نمايش قرار داده مي شود. به گفته رجايي با توجه به ضرورت حفظ بافت طبيعي غار، فضاي طبيعي غار هيچ گونه تغييري نمي كند و اين نمايشگاه در قسمت زير غار ساخته خواهد شد.»
رجايي اظهار داشت: «در صورتي كه طرح اوليه تصويب شود و اعتباري براي شروع طرح اوليه اختصاص يابد، مي توان گفت كه ايجاد نمايشگاه غارموزه هوتو اولين نمايشگاه غارموزه در سطح جهان است.»
به گفته اين مسئول، هدف از ساخت غارموزه، زنده كردن آثار و دوران پيش از تاريخ و شناخت بيشتر اين دوران است.

ادوار باستانی و تاریخی ایران براساس مطالعات و یافته‌های باستان­شناسی

موقعیت طبیعی و شرایط خاص اقلیمی و جغرافیایی کشور ایران موجب شده تا این سرزمین در زمره­ی یکی از نخستین زیستگاه­ها و کانون­های اجتماعی انسان پیش از تاریخ بشمار رود و مطالعات باستان­شناسی، انسانشناسی و دیرینشناسی نیز این موضوع را تایید کرده است.
گرچه پیدایش و ظهور نخستین گروه­های انسانی در فلات ایران به روشنی معلوم نیست و نمی‌دانیم نخستین انسان­ها از کجا و کدام سو به آسیای غربی و ایران مهاجرت کرده‌اند، ولی به اعتقاد «دکتر فیلیپ اسمیت» باستانشناس کانادایی و کاوش­گر محوطه­ی باستانی «گنج دره هرسین» که در شمار اولین دهکده‌های ماقبلی تاریخی در ایران است : «... منطقی به نظر می‌رسد، تصور کنیم که در دوران «پلیستوسن»(2) عمیق در حدود یک میلیون سال پیش، اجتماعات انسانی با ادوات سنگی مشخص خود بتدریج از آفریقا مهاجرت نموده و به مناطق اروپا و آسیای غربی و سپس بتدریج به نواحی میان دو رود و ایران وارد شده‌اند.»(3)
«ژاک دومورگان» باستانشناس فرانسوی در اواخر قرن گذشته­ی میلادی تعدادی ادوات سنگی مربوط به عهد «پلیستوسن» را ازحوزه­ی دریای مازندران (کاسپین) کشف کرد.(4)
در سال­های 67 و 1966 میلادی هیئتی از دانشگاه «مینوسوتا»ی آمریکا به سرپرستی «گاری هیوم» بررسی­هایی در منطقه­ی «لادیز» و «مشکید» بلوچستان انجام داد و آثار و نمونه ابزارهای سنگی از عهد «پارینه سنگی عمیق» بدست آورد. باستانشناس نامبرده آثار یافت شده را فرهنگ «لادیزیان» نام نهاد. این یافته‌ها نشان می‌داد که جنوب شرقی ایران در عرصه­ی «پارینه سنگی عمیق» یعنی میان یکسد تا هشتاد هزار سال پیش مسکون بوده است.(5)
طی یک بررسی باستان­شناسی و دیرین‌شناسی در سال 1975 میلادی در شمال غربی ایران در ناحیه­ی جنوب شرقی دریاچه­ی ارومیه و منطقه­ی میان مراغه ـ میانه و تبریز و در دامنه‌های ارتفاعات سهند، آثاری متعلق به عهد پارینه سنگی زیرین بدست آمد. این نمونه‌های سنگی به نخستین ساکنان شمال غربی ایران و آذربایجان تعلق داشته‌اند. خانم «هند صادق کوروس» که بررسی مذکور را انجام داده، این آثار را مربوط به فرهنگ «آشولین»(6) دانسته و قدمت آن­ها را یکسد هزار سال پیش تخمین زده است.(7)
ناحیه­ی دیگری از ایران که کهن­ترین آثارسکونت انسان در فلات ایران در آن­جا یافت شده، حوزه­ی کشَف رود خراسان (چهل کیلیومتری شمال شرق مشهد) است که در سال­های 75، 1974میلادی دو دانشمند به نام­های «آریایی» و «تی‌بالت» شناسایی و بررسی کردند. در مسیر این رودخانه خشک و سیلابی نخستین رد پای آدمی در فلات ایران و مربوط به هشتسد هزار سال پیش بدست آمد. دانشمندان نامبرده نظر دادند که از دوران «پلیوسن» دریاچه‌ای در این منطقه وجود داشته که بتدریج خشک شده است. احتمالا اجتماعاتی از نخستین ساکنان ایران در اطراف این دریاچه ساکن بوده‌اند و ابزارهای گوناگون سنگی شامل : تیغه‌ها، رنده‌ها و چاقوهای سنگی از آن­ها به یادگار مانده است.(8)
پروفسور «کارلتون کون»، باستانشناس آمریکایی نخستین کاوش­های خود را درباره­ی دوران «پارینه سنگی متوسط»، در چند غار باستانی ایران به نام­های : کمربند و هوتو (در نزدیکی بهشهر)، شکارچیان (واقع دربیستون)، تمتمه (در حوالی شهر ارومیه) و خونیک (در خراسان جنوبی و نزدیکی مرز افغانستان) انجام داد. وی به نتایج سودمندی از ادوار سنگی ایران و فرهنگ «بارادوستیان» دست یافت و پس از چند سال کاوش در ایران نتایج کار خود را در کتاب ارزشمند «هفت غار» و نیز کتاب­ها و مقالاتی دیگر چاپ و منتشر کرد.(9)
کاوش در غار کمربند منجر به کشف شش لایه سکونتی در آن غار از دوران «پالئولیتیک» تا دوران «نئولیتیک پیش ازسفال»(10) گردید. در این غار تعدادی چاقوهای کوچک از سنگ چخماق و قطعاتی از استخوان سگ دریایی و آهوهای وحشی بدست آمد. ضمنا جمجمه­ی یک دختر بچه از نوع انسان «نئاندرتال» کشف گردید که در نوع خود منحصر بفرد بود.(11)
آثار بدست آمده از غار هوتو که مجاور غار کمربند قرار دارد مکمل آثار یافت شده­ی قبلی بود. مطالعات و کاوش­های ادوار سنگی و مرحله­ی غارنشینی در ایران توسط «پروفسور مک بورنی»،‌ درشمال شرق ایران و غارهای «کی آرام» و «علی تپه» گرگان و نیز غرب ایران و حوزه­ی ابرسن (زاگرس) مرکزی دنبال گردید و آثاری از دوره­ی «موسترین»(12) احتمالا مربوط به شصت تا پنجاه هزار سال پیش گردآوری و مطالعه شد.(13)
از دوره­ی پارینه سنگی میانی با مشخصه­ی فرهنگ موسترین، آثاری در غرب و شمال غربی ایران خصوصا در غار «تمتمه» نزدیک ارومیه،‌ غار «خر» و «شکارچیان» در بیستون کرمانشاه و دیگر غارهای حوزه­ی ابرسن (زاگرس) بدست آمده است.
تجمع گروه­های انسانی در ادوار «پارینه سنگی فوقانی» و «فراپارینه سنگی» عمدتا در غرب ایران و در حوزه­ی ارتفاعات ابرسن (زاگرس) متمرکز بوده و درشمال و شمال شرقی ایران بجز لایه‌هایی که در غار هوتو و کمربند،‌ بهشهر و علی تپه یک بین بهشهر و گرگان کاوش گردید، آثاری از این دوره‌ها شناخته نشده است.
باستانشناسان آثار دو دوره­ی یاد شده را که با تحول و تکامل دست ساخته‌ها و ادوات سنگی همراه بوده در مراکز باستانی دره هلیلان و مناطقی چون ایزه و ایوه در شمال خوزستان و غار «خر» بیستون و غار «پاسنگر» لرستان کشف کرده‌اند.
بنابه اعتقاد باستانشناسان متخصص ادوار سنگی،‌ شواهد روشن و قطعی از عصر «میانه سنگی» در ایران در دست نیست.
عصر «نوسنگی» را یک مرحله­ی انقلابی در سیر حیات آدمی دانسته‌اند؛ زیرا در این دوره انسان در روند تکامل، گام­های بزرگی برداشت و به پیشرفت‌های بسیاری در زمینه‌های فرهنگی،‌ اقتصادی و اجتماعی دست یافت و ایران نیز همچون دیگر مناطق باستانی آسیای غربی و خاورمیانه در فاصله­ی زمانی 9000 تا 7000 سال پیش از میلاد قدم درمسیر پیشرفت و تکامل نهاد. با افزایش جمعیت انسانی، بشر از عصر جمع‌آوری غذا یا (شکار) وارد مرحله­ی تولید غذا یا (کشاورزی) شد. گونه‌هایی از حیوانات و گیاهان را اهلی کرد و به خدمت گرفت. و در این دوره صنعت سفالگری و هنر معماری بوجود آمد.
آدمی با احداث خانه‌ها و دهکده‌های اولیه که به شکل بسیار ساده و ابتدایی و با گل و چینه و پوشش چوبی یا حصیری درکنارچشمه‌ها و امتداد رودخانه‌ها و مناطق امن ساخته می‌شدند غارنشینی را رها کرد و قدم به دوره­ی «استقرار در دهکده‌ها» و یکجا نشینی گذاشت که خود سرآغاز مرحله­ی شهرنشینی بود.
همزمان با پیدایش نخستین دهکده‌ها در میان دو رود (بین‌النهرین) شمالی، در ایران نیز شاهد شکل‌گیری دهکده‌های پیش ازتاریخی هستیم. از آن جمله‌اند : «تپه سراب» و «تپه آسیاب» کرمانشاه، «تپه گنج دره» در هرسین، «تپه گوران» در منطقه هُلیلان، «تپه حاجی فیروز» در نقده (آذربایجان غربی)، تپه «عبدالحسین» در استان کرمانشاه، تپه‌های «موسیان» و «علی‌کش» درمنطقه­ی دهلران، تپه «سنگ چخماق» در شاهرود، تپه «زاغه» دردشت قزوین، نخستین لایه‌های سکونتی در «سیلک» کاشان و تپه‌های «چغابنوت» و «بُنه فاضلی» درشمال دشت خوزستان. در میان تمام مراکز تاریخی یاد شده، تپه «گنج دره» هرسین به دلیل مشخصه‌های فرهنگی و باستانشناختی، بعنوان کامل­ترین و کهن­ترین دهکده­ی پیش ازتاریخی مورد قبول عموم باستانشناسان قرار گرفته است.
براساس شواهد موجود معماری، اول بار در گنج دره و چند تپه­ی باستانی عصر استقرار در دهکده‌ها، ابداع شد. منازل سکونتی در گنج دره در ابعاد کوچک با چینه و خشت خام شکل گرفته‌اند. خشت­ها مکعب مستطیلی و کوچک است و بعضی از دیوارها با ماده­ی سفید رنگی همچون گچ، اندود شده است. واحدهای ساختمانی دارای اطاق­های کوچک وانبارهایی در طبقه­ی زیرین‌اند و سیلوهای مدوَر برای ذخیره­ی آذوقه در آن­ها تعبیه شده است. پوشش سقف اطاق­ها احتمالا با حصیر و یا تیرهای چوبی بوده که با گذشت زمان از میان رفته و اثری از آن­ها باقی نمانده است.